Peranan Penilaian Dalam Pendidikan

Penilaian memainkan peranan penting dalam pendidikan. Penilaian dilakukan dalam semua aspek pendidikan bagi mengenal pasti status semasa dan seterusnya bagi tujuan perancangan program penambahbaikan pendidikan. Dalam pengajaran dan pembelajaran di bilik darjah dan bengkel sekolah, penilaian dilakukan bagi mengetahui sama ada guru 'mengajar' dan pelajar 'belajar'.

Justeru itu, penilaian pengajaran dan pembelajaran perlu dilakukan dengan sempurna dan berkesan. Bukti-bukti empirikal tentang sesuatu pengajaran dan pembelajaran yang diperoleh menggunakan pengukuran perlu dianalisis. Memandangkan pengukuran di bilik darjah dan bengkel sekolah sering menggunakan ujian, pengujian merupakan salah satu aspek utama dalam bidang penilaian pengajaran.

Penilaian di sekolah perlu memberi peluang pelajar mengembangkan potensinya secara bebas. Untuk mengesan kemajuan pelajar secara individu dengan cara yang fleksibel, bermakna dan tidak menakutkan pelajar, penilai perlu mengambil kira keperluan dan kemampuan individu, kepelbagaian cara supaya pelbagai kecerdasan pelajar diambil kira.

Pelajar yang berlainan gred misalnya boleh mengambil ujian yang sama. Dengan cara multiple delivery ini akan menjadi motivasi kepada seseorang pelajar untuk meningkatkan pencapaian supaya selaras dengan pencapaian pelajar lain.

Penilaian memerlukan bukti dan maklumat secara kuantitatif dan kualitatif sebelum sesuatu pertimbangan mengenai perkembangan dan prestasi pelajar dapat dibuat.Maklumat yang bersifat kuantitatif tentang pelajar lebih mudah diperolehi melalui pelbagai ujian manakala maklumat kualitatif seperti sikap perlakuan, minat dan nilai diperolehi melalui kaedah bukan ujian (pemerhatian, portfolio, projek dan lain-lain). Penilaian formatif dapat mengesan kejayaan dan kegagalan pembelajaran pelajar serta dapat mengukur kemajuan pelajar setelah mereka melalui satu-satu unit pembelajaran. Pencapaian pelajar direkod dalam Laporan Prestasi dan Rekod Profil untuk memudahkan guru mengikuti perkembangan pembelajaran setiap pelajar.

Tindakan susulan juga dapat dibuat serta merta. Ini bermakna pelajar yang berprestasi cemerlang diberi peluang untuk diintegrasikan pembelajarannya secara menegak (vertical integration) mengikut tahun/tahap yang lebih tinggi dan diintegrasi secara mendatar (horizontal integration) mengikut unit-unit pembelajaran yang lebih tinggi dalam tahun/tahap yang sama.

Manakala pelajar yang berprestasi lemah, tindakan susulan serta merta akan diambil bagi memberi peluang kepada mereka untuk memperbaiki kemahiran dan pengetahuan yang belum dikuasai mengikut kemampuan (patching) sehingga membolehkannya mengikuti unit pembelajaran yang seterusnya.

Pada akhir sesuatu tempoh, semester atau tahun, guru juga boleh mendapatkan gambaran prestasi keseluruhan pelajar bagi menilai keberkesanan pengajaran dan pembelajaran melalui penilaian sumatif. Penilaian seumpama ini sedang dilakukan oleh Lembaga Peperiksaan, Kementerian Pendidikan Malaysia. Kedua-dua jenis penilaian formatif dan sumatif saling membantu untuk membentuk satu program penilaian yang berkesan.

Ujian yang baik perlu ada item yang bermutu. Analisis item yang dijalankan selepas sesuatu ujian atau praujian membantu dalam hal pemilihan item.Satu kumpulan item (item pool) yang besar akan memastikan guru memperoleh item yang diperlukan dari semasa ke semasa. Untuk memastikan bank item yang sentiasa mengandungi item pelbagai strand atau kemahiran yang bermutu, perkara berikut perlu dilaksanakan
pelbagai jenis ujian dan item yang bermutu dibina analisis item untuk memastikan item bermutu dipilih

Aspek-aspek yang perlu dipertimbangkan dalam menyediakan ujian ialah ujian perlu mengandungi unsur-unsur motivasi, refleksi, mencabar minda, menimbulkan celik akal, mengurangkan tekanan, menimbulkan kesediaan dan sentiasa bersedia untuk mengambil peperiksaan seterusnya.

Sebelum mentadbirkan ujian, sudah pasti perlu merancang beberapa strategi supaya ujian itu dapat mengukur perkara yang hendak diukur. Antara strategi yang boleh dijadikan panduan semasa merancang ujian ialah:

1. Tentukan tujuan ujian.

• mendiagnos kekuatan dan kelemahan seseorang pelajar.
• menilai kemahiran pra-syarat.
• menilai tahap penguasaan ilmu.
• merancang program pemulihan dan pengayaan.

2. Tentukan bidang yang akan dinilai

• aspek kognitif
• aspek afektif - nilai/sikap
• aspek kemahiran (Pedagogi, Pemudahcaraan, Berfikir, Belajar, Teknologi Maklumat)
• aspek personaliti (Tingkah laku, Gaya kognitif, Pelbagai Kecerdasan (Multiple Intelligences), Kecerdasan Emosi (Emotional Intelligence)

Ujian memerlukan perancangan yang rapi. Jadual Penentuan Ujian (JPU) merupakan satu blue print yang dapat membantu penggubal soalan menyediakan soalan mengikut kriteria yang ditentukan. Setiap ujian perlu ada jadual spesifikasinya ataupun JPU. Guru boleh merancang dan mentadbir ujian dengan menggunakan item dari bank item berpandukan JPU tertentu.

Guru memilih item berdasarkan item dalam bank dan jenis ujian bertulis mengikut format ujian yang diperlukan. Guru boleh menyediakan satu ujian mengikut bilangan, arahan yang diberi dan mencetak ujian mengikut bilangan pelajar yang akan diuji.

Jadual penentuan ujian dibentuk untuk memberi suatu gambaran mengenai kandungan dan format item ujian bagi mengukur objektif pembelajaran. Setiap item penentuan ujian mengandungi perkara-perkara berikut : nombor pengenalan objektif, tahap gred, rangkuman matapelajaran, pengenalan tujuan, penerangan kemahiran, rangsangan dan sample item. Penentuan ujian boleh memberi arah kepada guru dalam memaklumkan pencapaian pelajar dalam pengajaran yang telah diberi. Guru juga boleh membimbing pelajar tentang persediaan menghadapi ujian.

1. Bagi tujuan ujian berpusat, diantara proses yang dijalankan pembentukan jadual penentuan ujian termasuklah : Menentukan dan membentuk piawaian
2. Membina spesifikasi ujian
3. Membina item
4. Mendaftar dan mentadbir ujian
5. Penskoran, analisa dan pelaporan.

Bagi tujuan menentukan piawaian, maklumbalas dari ahli-ahli dari pelbagai bidang hendakah diperolehi. Untuk tujuan itu, tujuan ujian, jenis hasil ujian, bilangan item ujian dan masa yang diperlukan untuk mentadbir ujian, jenis item, definisi kandungan dan kemahiran, ciri-ciri ujian seperti format, kesusahan dan ujian diskriminasi ; kesahan dan kebolehpercayaan ujian.

Menurut Hecht (1974), Pembinaan ujian merangkumi pembinaan item dan pengujian awal. Pendaftaran dan pentadbiran ujian melibatkan calon, tempat ujian dan pentadbiran ujian.

Langkah terakhir perlu dilakukan oleh guru dengan membuat penskoran, penanalisaan dan pelaporan keputusan. Ini adalah untuk guru melakukan tindakbalas yang lebih berkesan terhadap pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Menurut Stufflebeam (1971), penilaian adalah proses mengenalpasti, memperoleh dan menyediakan maklumat berguna bagi keputusan mempertimbangkan pilihan-pilihan yang ada pada kita. Penilaian menentukan jurang perbezaan antara "apa yang dihasilkan" dengan "apa yang dihasratkan" dari sesuatu program pendidikan. Penilaian merupakan pertimbangan profesional iaitu proses yang membolehkan seseorang membuat keputusan. Stufflebeam (1971), Thorndike dan Hagen (1977) dan Kubiszyn dan Borich (1996), pada asasnya penilaian merupakan suatu proses membuat keputusan yang sistematik melibatkan pengenalpastian, pemerolehan dan pentafsiran maklumat yang berguna bagi pertimbangan pilihan-pilihan keputusan berasaskan kepada sesuatu objektif pendidikan.




Justeru pemahaman terhadap konsep penilaian, pengukuran dan pengujian, ciri-ciri utama soalan ujian, matlamat mereka bentuk soalan formatif, sumatif, pra kelayakan dan diagnostik serta norma dan kriteria sangat penting bagi seseorang guru bagi memastikan pengajaran dan penilaiannya bermutu dan adil. Rajah 1 di bawah menunjukkan carta alir bagaimana proses pembinaan ujian hingga ke menganalisa item ujian.

Rajah 1:Carta alir membina ujian